کد مطلب:37598 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:244
اما بعد، جهاد دری است از درهای بهشت كه خدا به روی گزیده دوستان خود گشوده است و جامه ی تقوی است كه بر تن آنان پوشیده، زره ی استوار الهی است كه آسیب نبیند و سپر محكم او است. هر كه جهاد را واگذاردو ناخوشایند داند خدا جامه خواری بر تن او پوشاند و موج بلا بر سرش كشاند و در زبونی و [صفحه 19] فرومایگی بماند. دل او در پرده ی گمراهی نهان و حق از او رویگردان، به خواری محكوم و از عدالت محروم. من شبان و روزان شما را به رزم این مردم تیره روان فراخواندم و گفتم با آنان بستیزید پیش از آنكه بر شما حمله برد و بگریزید. به خدا سوگند با مردمی در آستانه ی خانه شان نكوشیدند جز كه جامه ی خواری بر آنان پوشیدند. اما هیچ یك از شما خود را برای جهاد آماده نساخت و از خوارمایگی، هر كس كار را به گردن دیگری انداخت.[1] . یا در بخشی از خطبه ی دیگر، امام خطاب به كوفیان چنین می فرمایند: نفرین بر شما كه از سرزنشتان به ستوه آمده ام. آیا به زندگانی این جهان به جای زندگانی جاودان خرسندید و خواری را بهتر از سالاری می پسندید؟ هرگاه شما را به جهاد با دشمنان می خوانم چشمانتان در كاسه می گردد. گویی به گرداب مرگ اندرید و یا در فراموشی و مستی بر سر می برید و در پاسخ سخنانم درمی مانید. حیران و سرگردانید. گویی دیو در دلتان جای گرفته و دیوانه اید، نمی دانید و از خود بیگانه اید. من دیگر هیچگاه به شما اطمینان ندارم و شما را پشتوانه ی خود نینگارم و در شما یار و مددكار نپندارم. شترانی را مانید مهار گشاده، چراننده ی خود را از دست داده كه چون از سویی شان فراهم كنند، از دیگر سو بپراكنند. شما افروختن آتش جنگ كجا توانید؟ كه فریب می خورید و فریب دادن نمی دانید. پیاپی سرزمین هایتان را می گیرند و پروا ندارید. دیده ها بر شما دوخته اند و از خواب غفلت سر بر نمی دارید.[2] . حضرت امام (ع) در قسمتهایی از دو خطبه ی فوق، ضمن طرد شیوه ی رزم غارات معاویه و سپاه شام، به تبیین اصل مقدس جهاد می پردازد و آن را با تقوای الهی پیوند می زند و برای جهادكنندگان، حوزه محكم زره ی الهی را كه آسیب ناپذیر است قایل [صفحه 20] می شود. اتفاقا امام در این دستور و تبیین جهادی می كوشد تا نه تنها جنبه ی دفاعی جهاد را تقویت كند بلكه اصرار دارد مردم در جهاد جمعی (همانند صفین) شركت كنند قبل از آنكه به خواری و ذلت دچار شوند. امام در تبیین جهاد برای جهادگران، سالاری را می بیند و برای غیر آن، خواری را.
نكته ای كه در رویارویی نیروهای غارات با گروه های كوفه، جلب توجه می كند آن است كه امام علی (ع) چنین پیكارهایی را روا نمی شمارد و به قول خود، همپیمانی را نمی ترساند و كسی را بیم نمی دهد و ذمه ی خود را نمی شكند. امام علی (ع) در این بعد از حركات معاویه سعی می كند جهاد و نقش آن را در حفظ وحدت و امنیت برای مردم تبیین فرماید و سستی در آن را نكوهش كند و فوق العاده بر حفظ جهاد و آمادگی همگانی بر آن اصرارمی ورزد. ناكید می كنم كه این خطبه ها تا جایی كه استقصا كرده ام به مبحث غارات اختصاص دارد و جالب انكه حضرت امام در این خطبه ها یا از فرماندهان غارات شام نام می برد و یا از فرماندهان و عاملان خود كه به دست آنان به شهادت رسیده اند ذكری به میان می آورد. در این زمینه به قسمتهایی از خطبه های حضرت كه در آن به نقش جهاد به عنوان اصل بازدارنده تصریح دارد توجه می كنیم:
صفحه 19، 20.